Koşul İfadeleri

Merhaba.

Bu yazıda, programcılığın en temel konularından birini inceleyeceğiz. İşe yarar programlar yaratabilmemiz için gerekli en temel şey, programın akışını kontrol edebilmektir. Çünkü bir kullanıcının programımızla ne yapacağını bilemeyiz asla. Örneğin, basit bir hesap makinesinde bile, bölme işleminde mesela, kullanıcının sıfır girmeyeceğini bilemeyeceğimiz için, önlem almak zorundayız. Önlem almanın bir yolu, koşul ifadesi kullanmaktır. Yani, şöyle deriz: "Eğer bölen sayı sıfır değilse, devam et ve bölme işlemini yap. Aksi halde kullanıcıyı uyar ve tekrar değer girmesini iste." Yada kullanıcıya seçim yapma hakkı da verebiliriz. Yazdığı kelimeye göre işlem yapan bir programı da seçim ifadelerini kullanarak yapabiliriz.

Koşul ifadeleri, if ve switch'tir. Her ikisinin de farklı durumlarda birbirinden üstün olduğu yerler vardır, ama birbirlerinin yerine de kullanılabilirler.

If ve If-Else

If ifadesi İngilizce'de "eğer" manasına gelir. "Eğer sayı 3'ten büyükse sayıyı 5'e böl" ifadesinin 'Javaca'sı ise şudur;

if(sayi>3)
sayi/5;

Dikkatinizi çekmiş olmalı, if ifadesinin bitiminde diğer ifadelerde yaptığımız gibi noktalı virgül koymuyoruz.
Her ne kadar yukarıdaki kullanım yanlış değilse de, karmaşayı engellemek için if'ten sonraki kısmı süslü parantezlere almak daha uygun ve sorunsuz bir yöntem olacaktır.

if(sayi>3){
sayi/5;
}

Yukarıdaki kodda, program koşul doğru ise süslü parantezler içindeki ifadeyi çalıştıracak, değilse çalıştırmadan devam edecektir. Bu haliyle biraz eksiktir, çünkü koşul yanlışsa bunu kullanıcıya bildirmek isteyebilir veya tamamen farklı bir kod çalıştırmak isteyebiliriz. Bunun için de, else ifadesini kullanmamız gerekir:

int sayi = 1;
if(sayi>3){
System.out.println("Sayı büyük.");
}else{
System.out.println("Sayı küçük");
}

if kod bloklarını iç içe kullanarak daha karmaşık koşulları devreye sokabiliriz. Burada dikkat edilmesi gereken çok önemli bir durum vardır. Hangi if'in hangi else'e ait olduğunu bilmek. Süslü parantezleri kullanmanın avantajını burada da görürüz. Özellikle de if'lerden bir veya birden fazlası bir else ifadesi içermiyorsa.
if-else-if-else şeklinde devam eden kodlar da yazmak mümkündür. Bu durumda program doğru koşulu bulduğu yere kadar ilerler ve sadece doğru olan kodu çalıştırır (Beklendiği gibi). Her ne kadar böyle bir merdiven oluşturmak yanlış değilse de, switch ifadesi varken bunu yapmak işleri karmaşıklaştırmaktan başka bir şey değildir.

Switch

Çok yollu dallanma ifadesidir. Bir ifadenin değerine göre programı dallandırır. Bunu if-else-if merdivenine alternatif olarak düşünebiliriz. Hatta bana kalırsa daha mantıklı bir yol. Basit bir örnek verelim:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

int i = 3; switch(i){ case 0: System.out.println("Sayı 0"); break; case 1: System.out.println("Sayı 1"); break; case 2: System.out.println("Sayı 2"); break; case 3: System.out.println("Sayı 3"); break; default: System.out.println("Sayı 3'ten büyük.); }

i değişkeninin değerini değiştirerek sonuçları görebilirsiniz.
Bana göre burada dikkat çekebilecek noktalar;

1. case 0 ifadelerinden sonra noktalı virgül değil, iki nokta (:) kullanılmış.
2. switch ifadesinden sonra parantez içinde değerlendirmek istediğimiz değişken (veya duruma göre ifade) yazılmış.
3. Her case ifadesi break; ile bitiyor.
4. default: isimli bir satırımız var.
5. default ifadesinde break; yok.

Kodu çalıştırın. Burada uzun uzun anlatacağım birçok şeyi aslında kodda değişiklikler yaparak görebiliriz. Mesela, break; ifadesini yazmak zorunlu mu? Kodu case ifadesinin alt satırına değil de karşısına yazmak bir şey değiştirir mi? default ifadesinin bitişinde break; yazmak ne değiştirir? 

Bunlardan birkaçını yanıtlayayım. 

Öncelikle, break; ifadesi zorunlu değildir. Ama break ifadesini eklemezsek diğer case'ler de değerlendirilecektir. Yukarıdaki örnekte i'i 1 yapıp case 1'deki break ifadesini kaldırırsak, diğerleri doğru olmadığı için, case 1'i ve default'u çalıştıracaktır.

default ifadesinin ne işe yaradığını i değişkenini 4 yaparak görebiliriz. Bu ifade, aslında her koşulda çalışacak bir ifadedir. Bunu, break ifadesini kaldırdığımızda gördük zaten. Yani break; ifadesini kullanmazsak, default da çalıştırılacaktır. Böyle bir durum gerektirecek program yazdığınızda, default ifadesini boş bırakabilirsiniz veya hiç yazmayabilirsiniz de.

Switch ifadelerinde dikkat edilecek diğer bir konu, case'lerin aynı değeri alamayacak olmasıdır. Yani iki tane case 0 olamaz. 

Switch ifadelerinde switch'in yanındaki parantezlere verdiğimiz değişken, byte, short, int veya char tipinde olmalıdır. Ama eğer JDK 7 ve sonraki sürümleri kullanıyorsanız, String tipini de kullanabilirsiniz.

String tipini kullanırken dikkat edilecek şey ise, case'den sonraki ifadeleri çift tırnak içinde yazmak gerektiğidir. Yukarıdaki örneği String tipi ile yapalım:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

String i = "üç"; switch(i){ case "sıfır": System.out.println("Sayı 0"); break; case "bir": System.out.println("Sayı 1"); break; case "iki": System.out.println("Sayı 2"); break; case "üç": System.out.println("Sayı 3"); break; default: System.out.println("Sayı üçten büyük."); }

Şimdi operatörleri ve koşul ifadelerini öğrendiğimize göre kendimize bir problem bulup onu çözecek bir program yazabiliriz.

Problem - 1:
Bir n sayımız olsun (int tipinde). Bunun 34 ile olan mutlak farkını bulalım. Eğer n, 34'ten büyük ise, mutlak değeri iki ile çarpalım.

Problem - 2:
Gün içerisinde uyuyoruz, çalışıyoruz ve dinleniyoruz. Saat 0-8 arası uyuyalım, 8-19 arası çalışalım ve geri kalan vakitlerde de dinlenelim. Bir de çocuğumuz olsun. Eğer o ağlıyorsa, uyumamız veya dinlenmemiz mümkün olmasıın. Tabi ki burada saat integer (int) tipinde bir değişken ve 0-23 arası değer alıyor. Çocuk ise, boolean tipinde bir değişken oluyor. Çalışma, uyuma ve dinlenmeyi veya bunlardan birini yapamamayı (Uyuyamıyoruz) da ekrana yazdırıyoruz :)

Problemlerin çözümü, while ve for döngülerinin anlatılacağı yazıdan sonra :)